Focus

BON 100 SAUPRIÀ PAS MENTIR !

Cronica d’una subrebèla jornada dins la Val de l’Òme,
vibrant a l’unisson amb son Musèu ancorat dins lo bauç.

LOS 100 ANS DEL MUSÈU NACIONAL DE PREÏSTÒRIA DE LAS AISIÁS
LOS 100 ANS DEL MUSÈU NACIONAL DE PREÏSTÒRIA DE LAS AISIÁS
Reportatge : Sofia Cattoire e Vincenç Lesbros – Ferrassie TV

Se la celebracion del Centenari del Musèu nacional de Preïstòria de Las Aisiás fuguèt una capitada, quò's que l’eveniment èra estat particularament ben pensat, e organizat largament en amont. Sa fòrça, aver sauput amassar los partenaris essencials, tots sonhosament mercejats al moment de la parladissa istorica prononciada a quela ocasion per Natalia Fourment, doctora en Preïstòria e directritz del Musèu nacional de Preïstòria. Son ingeniosa idèa, aver afretat una locomotiva a vapor, que data de l'epòca quand nasquèt dins lo borg de Las Aisiás aquel nacional musèu, per carrejar un monde embelinat d'ausir zonzonejar e estiflar dins la Val de Vesera aquel tren del passat. L’ofèrta per aquel jorn aniversari èra abondosa : visitas dels jaç preïstorics, tant publics coma privats, guidadas per las conferencièras e conferencièrs expèrts del Centre dels Monuments nacionaus, tornar descobrir de colleccions del Musèu decriptadas pels estudiants en Preïstòria de l’Universitat de Bordèu, projeccions de films dins l’auditòri, rencontres amb la còla scientifica del Musèu, especialament al cors de la novèla correguda defòra que tòrna balhar tota son importància als bauç del Cretacèu e al vielh castèl-musèu, que l'una de las mai ancianas salas d’exposicion es estada menimosament reconstituida.
En abans-gost, per nos tornar cabussar un sègle en arrièr, fuguèt imaginat e botat en scèna per Crestian Taponard, amb lo conselh scientific d’Alienòr de Castro, un trajècte teatral e musical de la gara al musèu, tornant lo meravilhament de las gents fai 100 ans, e mai quitament 150 ans, quand la Preïstòria tornet valentament nasejar jos los còps de trenca dels grands prètzfachs començats dins la segonda mitat del sègle XIX. Un espectacle interpretat amb emocion e intensitat lo long del bauç et titolat : « Lo 30 de setembre 1923 a Las Aisiás o La Fòla Jornada – Impromptú teatral en landrar per una commemoracion. »

Elisabèt DAYNÈS, paleò-artista, dins son talhièr demest los seus – Fòto © : Sophie CATTOIRE

ELISABÈT DAYNÈS, LA CONVIDADA DEL TARDIGLÒBE

LO TARDIGLÒBE, UN VAISSÈL ESPECIAL PER ATERRIR E DESCOBRIR LAS MERAVILHAS DE LA TÈRRA, PROVESIT DE VÒSTRE BILHETA PER L’ESPÈCIA, SESAM INDISPENSABLE PER EXPLORAR LOS MILA E UN CAMINS DE L’EVOLUCION.

Nòstre site d’informacion www.albuga.info fai, dempuèi sa creacion en 2006, la part bèla a las recèrcas arqueologicas e a las iniciativas portairas d’avenir menadas en Novèla Aquitània.

Aprèp totas aquelas annadas passadas al contacte dels preïstorians, suls sites dels escavaments e a escotar lors conferéncias, vaquí venir lo temps d’alargar lo camp de nòstras investigacions jornalisticas.

La Preïstòria, tala que s’exerça aquela disciplina scientifica dempuèi lo mitan del sègle XIXen, tòca l’istòria dels umans, l’emergéncia de nòstra espècia sus Tèrra ne'n èra lo punt de partença.

Un cursor plan dificile a plaçar puèi que sèm apareguts ni ex abrupto, ni ex nihilo – ni brutalament, ni a partir de ren – fasètz excusa, aviái enveja d’un pauc de latin.

Sèm l’etapa actuala d’una fòrt longa evolucion, la linhada umana a capitat a préner diferentas fòrmas a l'agrat dels climats e dels paísatges ambients, juscas a venir aquela sola e unica espècia que pòbla tota la Tèrra uèi : nosautres, los Homo sapiens que vòl dire – encara un pauc de latin – los òmes sabents.

Del punt de vista del tardigrade, ambassador del TARDIGLÒBE, se focalizar sus l’emergéncia de la linhada umana, quò es oblidar de se sovenir de tot çò que se passèt de per abans sus la Tèrra.

La vita, al sens que nosautres lo volèm dire, encarnada per d'èssers vius que nòstres uèlhs pòdon veire los movements, a començat en realitat aquò fa mai de quatre miliards d’annadas. Podèm quitament dire qu’en préner en compte la transformacion continuosa e mai imperceptibla dels minerals, que venon tots de possièras d’estelas extraterrèstras que an format d'asteroïdes vengudas meteorites en sautant la barrièra de nòstra atmosfèra, l’evolucion de la vita sus Tèrra in extenso doncas remonta a 4,5 miliards d’annadas.

Aquò's l’atge de nòstra planèta blava, apareguda al moment de la formacion del sistèma solar. Nòstra galaxia fasiá ela quitament partida d’un multivèrs, mot recent que designa un nombre infinit de galaxias existantas al-delà de l’univèrs observable per nòstres telescòpes e autras maquinas de mesura, dins l’estat actual de nòstras coneissenças.

Cal pas qu'aquò vos balhe lo vertige. Lo TARDIGLÒBE vos convida a un viatge vèrs la Tèrra, per ne'n tornar descobrir las meravilhas, que podèm aver enveja de salvar sonque çò qu’avèm aprés a aimar. Anam retraçar l’istòria de totas las fòrmas de vita sus Tèrra. Las etapas majas d'aquel boissonament son jorn après jorn mièlhs reconstituadas per la comunautat scientifica internacionala, e aquò, totjorn sus la basa de vestiges concrets, que, coma lo ditz tan ben Gèli BOEUF, biologista e oceanograf :

« Qual es lo ròtle d’un cercaire ? Contar d'istòrias vertadièras a partir d’objèctes aparentament sens interès, e quitament laidas ! »

I a belcòp d’istòrias vertadièras a contar per nos far una idèa de las incrediblas e incessantas experiéncias chimicas imaginadas per la vita per fargar, al fial del temps, quantitat d’espècias de minerals, de bactèris, d’algas, de levaduras, de plantas, de campanhòls, d’animals, etc. La vita a en permanéncia tot ensajat e contunha de son mièlhs, en produire aquela fabulosa biodiversitat que la fragilitat nos preocupa enfin uèi.

Explorar, enançar, far passar, aquò's lo projècte del TARDIGLÒBE, e comença amb una immersion dins lo talhièr de la paleò-artista Elisabèt DAYNÈS.

Dempuèi 30 ans, desempolsa nòstres fossils umans e lor tòrna donar una preséncia, mièlhs, una dignitat.

Nos permet de viure, al contacte de sas reconstruccions antropologicas espatarrantas, de rencontres tresvirants amb aquels òmes e aquelas femnas del passat, venguts jos sos dets e sa pensada, mai vertadièrs que natura.

Abans de vous desliurar vòstre « bilheta per l’espècia », permetètz-me de citar lo poèta e pintre anglés William BLAKE, lo que quitament inspirèt al grope U2 son subrebèl album « Songs of Innocence »

« Se las fenèstras de la percepcion èran netejadas, cada causa apareisseriá a l’òme – tala qu'es – infinida. »
Le mariage du Ciel et de l'Enfer – William Blake – (1793) [Lo maridatge del Cèl e de l'Infèrn – William Blake – (1793)]

Bon viatge e comptatz sus ieu per vos prepausar totjorn mai luènh, de novèlas envoladas.

Retrobatz sens estar mai Elisabèt DAYNÈS, au mitan dels sèus dins son talhièr :

TORNAR CONSTRUIRE LOS VISATGES DEL PASSAT SENS LOS PREJUTJATS DE UÈI
La linhada umana d'òsses e de carn per Elisabèt DAYNÈS

Sofia CATTOIRE
Jornalista Grand Reporter

DEFENDRE DE CAÇAR A L'ENTORN DE SON OSTAL, ES POSSIBLE

INTERDIRE LA CHASSE CHEZ SOI, C'EST POSSIBLE BAN HUNTING ON YOUR LAND? YES, YOU CAN!

Chasse interdite

Compte tengut d'accidents desplasents arribats en França aquelas darrièras annadas – balas perdudas que an mortalament tocat d'automobilistas, de randolejaires o de ribairencs dins lor casal – la tension monta entre los caçaires e los que estiman que deuriá pas i aver de caça a l'entorn de lor ostal. E quò's lor drech. Lo drech de non-caça exista, manca dins tres departaments en Alsàcia-Mosèla, que fan excepcion. Per far valer aquel drech de non caça pertot alhors, conven de ne'n far la demanda per corrièr recomandat amb acusat de recepcion mandat a la Federacion dels Caçaires de vòstre Departament. Lors presidents e lors tecnicians son vòstres interlocutors privilegiats, sauràn vos assabentar e vos acompanhar. Els sols son abilitats a zo far. Anam dins aquel article vos indicar concrètament las demarchas de sègre, son simplas e rapidas.

LO TARDIGLOBE - LANÇAMENT

LA SET D'APRÉNER E LO GOST D'ESPERAR
La vita es nascuda dins l’Ocean.
Avèm de l'aiga de la mer dins lo sang.
Avèm las mèmas neurònas qu’un pofre.
En soma, sèm tots de la mèma famillha, avèm tots lo mème passat.
Amb lo TARDIGLOBE, prenètz un Tiquet per l’espècia e embarcatz dins aquel vaissèl especial al còr del viu e de sos secrets.
E per començar vaquí una formidabla convèrsa amb Gèli Boeuf, biologista e oceanograf. Observatòri oceanologic - Banyuls-sur-Mer - Pyrénées Orientales - FRANCE

En 2018, avèm enregat un projècte apelat « TARDIGLOBE ».
La tòca : explorar, progressar, transmetre, dins lo domeni de las sciéncias naturalas. Espandir la nocion de Preïstòria, que tracta de l’emergéncia de l’uman sus Tèrra, a l'istòria de la vita que comencèt amb la formacion de nòstra planeta, fa 4,6 miliards d’annadas.

L’objectiu èra de botar en evidéncia que sus la planeta blava, totas las fòrmas de vita desaparegudas o a venir son ligadas. En preambul, vos prepausam l’entrevista longa de Gèli Boeuf, egrègi biologista francés, grand amorós de l’Ocean e ancian director del Museum nacional d’Istòria naturala de París.

En vint-e-quatre minutas, va per vos retraçar l’istòria de la vita sus Tèrra e l’importància de rearmonizar lo triangle biodiversitat / climat / uman. Que, coma lo ditz el même clarament :
« Atacar çò a que l'òm aparten per una espècia que s’es apelada « Sapiens », francament aquò's con ! » Al fial d'aquela novèla annada, tornarem trobar a moments regulars lo scientific Gèli Boeuf que contarà mai en detalh cada granda etapa de l’evolucion de la vita sus Tèrra.

En seguida, nombroses cercaires van se jónher a aquel projècte que promet de nos tornar donar :
« la set d’apréner e lo gost d’esperar » d'aprèp la polida formula del filosòf Lucian Jerphagnon.
Lo TARDIGLOBE, es per vosautres, es adara.

a Abel

Sofia Cattoire
Jornalista Grand Reporter

Revirada en occitan : Joan-Claudi Dugros

L’ART RUPÈSTRE DE LA TASSILI‑N‑AJJER

La vita dins un Sahara verd balajada per l’avançada del desèrt començada fa 7 000 ans

Las òbras rupèstras de la Tassili‑n‑Ajjer evòcan la vita pastorala dins un Sahara central verdejant fa a pus prèp 7000 ans. © Jean-Loïc Le Quellec
Las òbras rupèstras de la Tassili‑n‑Ajjer evòcan la vita pastorala dins un Sahara central verdejant fa a pus prèp 7000 ans. © Jean-Loïc Le Quellec

Èran bravas, esbleugissentas, quitament familiaras e pasmens impossiblas de situar dins lo temps. « Las frescas del Tassili » talas que las an nommadas al sègle passat son, zo sabèm ara, las òbras dels primiers elevaires agricultors del Sahara central. Per çò que en efièch, fa entre 9000 e 5000 ans, lo Sahara èra verd e acuelhant per los umans que se sedentarizèran, parièr coma per l'aumalha, lo fedam e lo cabrum que i abariguèron pauc a pauc. Un Sahara verdejant e poblat de paísans debutants, aquò's tot al còp una revelacion e una evidéncia, que es çò que contèron de lor vivent en pinturas e en gravaduras sus las parets rocassudas que los entoravan. Òm los vei i menar lors tropèls e celebrar los temps fòrts de lor vita pastorala : fèstas, danças, rites. Lors òbras rupèstras revèlan juscas al biais qu'èran vestits e coifats. Atal dempuèi de milierats d'ans, las parets rocassudas an conservat çò que animava la vita e lo còr del primièrs pastors del Sahara central. E coma l’escriu Maadiar dins sas bullas inspiradas, portadas pels dessenhs de Fréwé dins la benda dessenhada que venon de sortir titulada « Tassili, una femna liura al Neolitic » : « E mai se nòstres dramas e nòstres raives son oblidats, nòstras pinturas, nòstres dessenhs cantan encara nòstras istòrias a la fàcia de las ròcas [...] totas aquelas piadas cantan encara nòstras vitas passadas. La vita del Sahara d'un còp èra. »

HOMO FABER

An percutat fa 3,3 milions d’annadas !

Pèire-Joan TEXIER, Director de recèrca egrègi del CNRS - UMR 7269, Laboratòri mediterranèu de Preïstòria, Euròpa-Africa, LAMPEA, CNRS, Ais-Marselha Universitat.
Pèire-Joan TEXIER, Director de recèrca egrègi del CNRS - UMR 7269, Laboratòri mediterranèu de Preïstòria, Euròpa-Africa, LAMPEA, CNRS, Ais-Marselha Universitat.

Los primièrs talhaires, los primièrs artesans, an fargat a partir de ròcas volcanicas, fonolita e basalt, de tròçs talhants en fracturant aquel tipe de blòts. Aquò èra fa 3,3 milions d’annadas sus la riba oest del Lac Turkana, en Africa, al Kenya.
L’ancian recòrd d’ancianetat èra juscas alara detengut per de còdols acapçats, datats de 2,6 milions d’annadas, trobats a Kada Gona en Etiopia en 1976 per la mèma còla alara bailejada per Elena Roche.
Contunhant sas recèrcas, aquela mission francesa ara bailejada pel discípol d’Elena Roche, Sonia Harmand, a capitat de far recular l’edat de las pèiras talhadas de 700 000 ans. Gràcias a aquelas novèlas descobèrtas fachas en 2011 e 2012, dins l'encastre del West Turkana Archaeological Project.
Pèire-Joan Texier, litician de naut reng, l’un dels comissaris scientifics de l’exposicion HOMO FABER, amb son agach blau clar e son sorire frairenal, nos permet gràcias a la clardat de sas explicacions de mesurar l’importància d'aquels objèctes : tròç, nuclèus, esplechs de martelatge e enclutges.

Sophie CATTOIRE
Revirada en occitan : Joan-Claudi Dugros

Ivona e Eric Castang son presents sul mercat d'Albuga cada dimarç e dissabte matin Fòto Sofia Cattoire
Ivona e Eric Castang son presents sul mercat d'Albuga cada dimarç e dissabte matin
Fòto Sofia Cattoire

Se òm s’espaça al moment de se potonar, çò que, devi lo reconéisser, me còsta en preséncia de mos congenères preferats, i a çaquelà un fenomène vertadièrament reconfortant que susnada de la crisi sanitària que traversam. Fugissent las gents per saja precaucion, avèm tonar descobrir sul plan alimentari, nòstres productors locals. Los ostals paísans a talha umana an renforçat lor succès naissent e anar dirèctament a l’ostal dels productors o se far liurar en circuit cort es tornamai vengut un reflèxe natural. Atal nòstres productors locals an pogut quilhar lo cap, sens intermediari per los plumar...

L’ART RUPÈSTRE DE LA TASSILI‑N‑AJJER

La vita dins un Sahara verd balajada per l’avançada del desèrt començada fa 7 000 ans

Las òbras rupèstras de la Tassili‑n‑Ajjer evòcan la vita pastorala dins un Sahara central verdejant fa a pus prèp 7000 ans. © Jean-Loïc Le Quellec
Las òbras rupèstras de la Tassili‑n‑Ajjer evòcan la vita pastorala dins un Sahara central verdejant fa a pus prèp 7000 ans. © Jean-Loïc Le Quellec

Èran bravas, esbleugissentas, quitament familiaras e pasmens impossiblas de situar dins lo temps. « Las frescas del Tassili » talas que las an nommadas al sègle passat son, zo sabèm ara, las òbras dels primiers elevaires agricultors del Sahara central. Per çò que en efièch, fa entre 9000 e 5000 ans, lo Sahara èra verd e acuelhant per los umans que se sedentarizèran, parièr coma per l'aumalha, lo fedam e lo cabrum que i abariguèron pauc a pauc. Un Sahara verdejant e poblat de paísans debutants, aquò's tot al còp una revelacion e una evidéncia, que es çò que contèron de lor vivent en pinturas e en gravaduras sus las parets rocassudas que los entoravan. Òm los vei i menar lors tropèls e celebrar los temps fòrts de lor vita pastorala : fèstas, danças, rites. Lors òbras rupèstras revèlan juscas al biais qu'èran vestits e coifats. Atal dempuèi de milierats d'ans, las parets rocassudas an conservat çò que animava la vita e lo còr del primièrs pastors del Sahara central. E coma l’escriu Maadiar dins sas bullas inspiradas, portadas pels dessenhs de Fréwé dins la benda dessenhada que venon de sortir titulada « Tassili, una femna liura al Neolitic » : « E mai se nòstres dramas e nòstres raives son oblidats, nòstras pinturas, nòstres dessenhs cantan encara nòstras istòrias a la fàcia de las ròcas [...] totas aquelas piadas cantan encara nòstras vitas passadas. La vita del Sahara d'un còp èra. »

HOMO FABER

An percutat fa 3,3 milions d’annadas !

Pèire-Joan TEXIER, Director de recèrca egrègi del CNRS - UMR 7269, Laboratòri mediterranèu de Preïstòria, Euròpa-Africa, LAMPEA, CNRS, Ais-Marselha Universitat.
Pèire-Joan TEXIER, Director de recèrca egrègi del CNRS - UMR 7269, Laboratòri mediterranèu de Preïstòria, Euròpa-Africa, LAMPEA, CNRS, Ais-Marselha Universitat.

Los primièrs talhaires, los primièrs artesans, an fargat a partir de ròcas volcanicas, fonolita e basalt, de tròçs talhants en fracturant aquel tipe de blòts. Aquò èra fa 3,3 milions d’annadas sus la riba oest del Lac Turkana, en Africa, al Kenya.
L’ancian recòrd d’ancianetat èra juscas alara detengut per de còdols acapçats, datats de 2,6 milions d’annadas, trobats a Kada Gona en Etiopia en 1976 per la mèma còla alara bailejada per Elena Roche.
Contunhant sas recèrcas, aquela mission francesa ara bailejada pel discípol d’Elena Roche, Sonia Harmand, a capitat de far recular l’edat de las pèiras talhadas de 700 000 ans. Gràcias a aquelas novèlas descobèrtas fachas en 2011 e 2012, dins l'encastre del West Turkana Archaeological Project.
Pèire-Joan Texier, litician de naut reng, l’un dels comissaris scientifics de l’exposicion HOMO FABER, amb son agach blau clar e son sorire frairenal, nos permet gràcias a la clardat de sas explicacions de mesurar l’importància d'aquels objèctes : tròç, nuclèus, esplechs de martelatge e enclutges.

Sophie CATTOIRE
Revirada en occitan : Joan-Claudi Dugros

Ivona e Eric Castang son presents sul mercat d'Albuga cada dimarç e dissabte matin Fòto Sofia Cattoire
Ivona e Eric Castang son presents sul mercat d'Albuga cada dimarç e dissabte matin
Fòto Sofia Cattoire

Se òm s’espaça al moment de se potonar, çò que, devi lo reconéisser, me còsta en preséncia de mos congenères preferats, i a çaquelà un fenomène vertadièrament reconfortant que susnada de la crisi sanitària que traversam. Fugissent las gents per saja precaucion, avèm tonar descobrir sul plan alimentari, nòstres productors locals. Los ostals paísans a talha umana an renforçat lor succès naissent e anar dirèctament a l’ostal dels productors o se far liurar en circuit cort es tornamai vengut un reflèxe natural. Atal nòstres productors locals an pogut quilhar lo cap, sens intermediari per los plumar...

Juli Castang es a embotelar al fresc jol tilhòl
Juli Castang es a embotelar al fresc jol tilhòl

LETRA D’AMOR AL PERIGÒRD

La familha Castang de Mausens e Miramont a tornat inventar un biais natural de cultivar son jardin. Una ortalariá sàvia e esclairada a basa d’insèctes e de bon sens. Un apròchi vertadièrament portaire d’avenidor, e aquò’s amb aquela mena de demarcha qu’avèm creat nòstra rubrica « Avenidor », per daissar qualquaren que balhe a nòstres dròlles l’enveja de contunhar.

Exposicion presentada en 2018 a la Gara d'Austerlitz a París per lo Museum nacional d'Istòria Naturala. « A la descobèrta de la paleontologia, del mai petit dels microfossils al mai grand dels dinosaures ». Fòto copyright : Sofia Cattoire
Exposicion presentada en 2018 a la Gara d'Austerlitz a París per lo Museum nacional d'Istòria Naturala. « A la descobèrta de la paleontologia, del mai petit dels microfossils al mai grand dels dinosaures ». Fòto copyright : Sofia Cattoire

L'irrupcion de la Preïstòria al bèl mitan del sègle XIXen fuguèt una estrementida collectiva considerabla. Non, lo monde s'èra pas fait en set jorns, èra vertadièrament tròp cort. A comptar d'aquí, la Preïstòria comencet a agir sus l'òme modèrn, tan prigondament coma confusament. L'art modèrn arribarà qualques còps, a exprimar aquela estrementida, que l'artiste exterioriza çò que l'abita en plaça de lo reprimar. Aquò's la dralha de recèrca ont s'es precipitat Remesi Labrusse, istorian de l'art modèrn. Nos a prepausaut aqueste automne de partatjar lo fruch de sas descobèrtas, gràcia a una conferéncia balhada al Pòl d'interpretacion de la Preïstòria de Las Àisias, en resson a l'exposicion collectiva « Preïstòria, un enigma modèrn » presentada aqueste estiu al centre Pompidou a París. Segon el, a grandas linhas, l'art modèrn, tresvirat per l'art preïstoric, revira una permeabilitat a aquel grand passat, al revèrs de l'Istòria, que desquilha tota vision lineària del progrès per impausar la nocion de bocla, e donc d'infinit. L'art es pas datable, es.

Annonces