La Ferrassiá tant importanta, tan mesconeguda

Demest las 40 esqueletas neandertalianas qu’avèm a nòstra disposicion uèi, 9 son estadas retrobadas a Shanidar en Irak e 7 en França, a La Ferrassiá. A els dos, aquels sitis an laidonc liurat 16 individús sus 40, siá 40% dels especimèns. La Ferrassiá es laidonc lo segond jaç al monde sus lo qual se fonda nòstra coneissença d’aquels òmes del passat. Totparier lo nom de "La Ferrassiá" es pas conegut del grand public. La celebracion en setembre de 2009 del Centenari de La Ferrassiá a balhat al grand public l'escasença de far lo punt sus la riquesa d’aquel siti e d'entreveire las perspèctivas de represa dels escavaments que poirián far recular d’un biais important las datacions initialas. Laidonc, seriam en condicion de viatjar enquera mai luènh dins lo temps, fins a aquel moment ont visquèt la petita "familha" de la Ferrassiá : un òme, una femna e cinc dròlles que visquèron se n'es pas ensemble tot almens al meteis periòde de l'istòria d’aquel pòple estonant.

« Per compréner Las Caus cal d’en primièr veire Bara-Bahau »

Lo còp fuguèt poderós, quitament espaventós, quand fuguèron descobèrtas las impausantas gravaduras de Bara-Bahau : un ors, un bison, un fallus, un rèn, de cavals, de cabras salvatjas, d’auròcs e, d’un costat e d’autre, doas mans d’òmes gravadas sus d’arpadas d’ors. La man de l’òme aviá retocat la traça de l’ors, aprèp que los artistes se fuguèsson engulhats en se raletant al quite endrech onte, aquò fai plan longtemps, ivernavan los ors. Bara-Bahau aquò èra per lo monde d’Albuga lo tarrabastal dels gròs blòcs de pèira esbolhats dins la galariá coneguda dels grands e dels pichons que adoravan i venir jogar. Mas aprèp que l’illustre explorator Norbèrt Casteret, sòrta de eròi a la Juli Verne afiblat d’un « look » de cosmonauta de las prigondors, siá vengut sus plaça lo 1èr d’abrial de 1951 amb sos dròlles Raols e Maud, 25 e 23 ans, tot anava cambiar.

L'Atge de la primièra pèira per lo P.I.P

Cal pas s’enganar, vendrem nosautres tanben un pauc preïstorics, als sens fòrt ancians e mai arcaïcs, dins qualques milions d’annadas. Endonc que laissarem ? La pròva qu’en aquel començament de tresen milenari, la preocupacion de nòstras originas e l’enveja d’ aparar la natura an pogut s’endevenir, amb una reflexion arquitecturala rasonada, que ten compte de la proteccion dels ecò-sistèmas e sap se mostrar pauc gormanda en energia tot en botant en òbra nòstras tecnicas de construccion las mai acabadas. Un challenge que va se córrer tota aquesta annada a las Eisias, suls bòrds de la Beuna, jos l’agach complice de salamandras negras marbradas de jaune que espèran amb impaciéncia de veire flissonar au dessús d’elas lo futur riban de lumièra qu’òm lor a tant vantat.

TRES ÒMES E UN COSIN
Centenari de la descobèrta de l'òme de la Chapelle-aux-Saints

Lo mai pichon vilatge de Corresa ven de celebrar lo mai grandàs dels centenaris per onorar lo mai illustre dels Neandertalians : l'Òme de la Chapelle-aux-Saints, aquel gràcia a qui tots los seus poguèron rejónher la granda familha de l'umanitat, aprèp plan de cruissiments de dents, plan segur. Fuguèt de fach descobèrt enterrat per sos pars, aquò fai a pus prèp 45 000 ans. Mas nonmàs los òmes enterran sos mòrts. Calguèt donc oblidar l'etiqueta de grand singe que li avián jusca alara balhada. Demòra, cent ans pus tard, un personatge màger dins l'istòria de la preïstòria e dins lo camin a rebors cap a nòstras originas. A pas a questa ora l’estatut d'aujòl mas lo de cosin que auriá amb nosautres un aujòl comun.