LO SACRE DEL REI DE LA FUSTA, SENHOR DE BERNIFAL :
GILBÈRT PÉMENDRANT, LO DARRIÈR PAÍSAN PREÏSTORIAN.
Cresiái jusca alara que far de films aquò èra l'aventura umana la mai estrambordanta.
Journalista de television pendent una prumièra partida de ma vita, daissavi puèi
partir mos films sus los ecrans en totjorn balhar lo melhor de ieu, mas sens vertadièr
retorn al fial del temps. Gràcia a Ferrassie TV, estructura d'informacion e de produccion
nascuda d'un desir d'independéncia e de vertat, m'apercebi a qual punt aprèp aquel
novèl apròchi al long cors – cinc annadas de rendètz-vos regulars a La Fusta e a
Bernifal – quant es multiplicat laidonc lo plaser lòrs de las projeccions publicas
d'aquel film documentari ont tot l'amor de la tèrra e dels òmes quand son braves
e fièrs, se tròba exprimat. Car en efèct, e mai fuguèssi tot a fet conscienta de
tots los dòls de la Tèrra, de tots los crimis presents o passats, de la necessitat
de los denonciar per pus recomençar, cresi dur coma fèr que per testimoniar de çò
que sèm, de çò que fuguèrem, cal tanben balhar la paraula als èstres sabrondants
de lumièra que tot-parier an jamai drech a la dels projectors. Per çò que los escotar,
s'impregnar de lor jòia de viure, de lor saviesa, aquò's far nàisser l'esper d'una
vita melhora aicí e ara, ensemble. E perqué pas ?
UNA RECONEISSENÇA DE LA PROFESSION E DE LA POPULACION
Aquel messatge, l'avèm constatat tre l'avant prumièra al Pòl Internacional de la
Preïstòria, passa a meravilha. Èra plan segur l'objectiu principal. Aprèp una sortida
nacionala gràcia a la revista Sciences et Avenir, aprèp lo Festenal d'Amiens
e la Mencion Especiala de la Jurada al Festenal Objectiu Preïstòria de Pech Merle,
LO DARRIÈR PAÍSAN PREÏSTORIAN ven de daverar a Bordèu un prèmi particularament emblematic.
D'en prumièr per çò que li es estat balhat per lo Festenal ICRONOS, precursor dins
l'apròchi plurial de l'istòria de l'umanitat per lo seten art, e de mai per sa denominacion.
Lo Prèmi del Melhor Film per la Recèrca Creativa corona idealament nòstre sicut.
Tractar amb delicadesa, d'un biais rafinat e que vai au-delà dels lòcs comuns un
subjècte aparentament simple – un brave paísan pintoresc proprietari d'una cròsa
ondrada – en menar a soscar suausament sus de questions de fons : onte son
nòstras traças de vita ? Coma nos ne'n impregnar ? A qui aparten lo patrimòni
de l'umanitat ? Tal èra ben lo còr de nòstra recèrca. Li avèm balhat un biais
poëtic, suau e pausat, per çò que ren nais de la butassada e de l'agressivitat.
Lo Gilbèrt Pemendrant amb un grand sorire e los uèlhs banhats, fàcia al public,
es l'exemple viu qu'es possible d'aparar aquelas famosas traças tan reveladoiras
de l'imaginari de las populacions del passat e de las partatjar. Sa cròsa demòra
a plec intacta, aculhís los que fan l'esfòrç d'anar al còr del bòsc explorar, a
sos costats, la sola cròsa preïstorica ondrada sens publicitat.
LO DARRIÈR PAÍSAN PREÏSTORIAN PRESENTAT
AL FESTENAL DEL FILM DOCUMENTARI ENGATJAT DINS ÒLT
En seguida del Festenal ICRONOS, lo film e son equipa tornava partir luènh de las
grandas vilas. Direccion lo canton de Bretenoux dins Òlt, per participar al Festenal
del Film Documentari Engatjat. Un festenal portat per tota una equipa prigondament
sòudada. A la debuta, un etnològ del CNRS, Miquèl Boccara, especialista dels Mayas
del Yucatan al Mexic, que publica sas òbras jos fòrma escricha e tanben jos fòrma
de documentaris, en crear una colleccion de films que testimonhan sens artifici
dels usatges de las populacions estudiadas. Dempuèi qualquas annadas, Miquèl Boccara
s'interèssa al territòri d'Òlt e enregistra una tiera de retrachs de monde del país
que l'engenh, los poders, son pas coneguts. « Personatges a l'encòp ordinaris
e excepcionals coma zo sèm tots » çò-precisa. Odeta, copaire de fuòc que a
rendut indolòrs tant de cremaduras e de zonàs, Joan-Loís, paísan que legís los paisatges
e las cròsas ondradas a la maniera d'un endevinaire que auriá jamai rot lo ligam
amb nòstre passat, Patric, fustier de l'endrech que a sagut establir de ponts e
quitament bastir de zomes amb los estranhes « borruts », aquels baba-cools
arribats al país dins las annadas 70 – coma son mostrats dins l'inoblidable film
de Georges Lautner « Quelques messieurs trop tranquilles » virat justament
dins aquel canton d'Òlt e que faguèt aquela annada la dobertura del festenal al
cinemà de Bretenoux – aquels quitament que an sagut reinventar un rapòrt san a la
natura, a la tèrra maira, per se'n noirir sens la tuar.
Aquels retrachs e plan d'autres compausan un jòc de « cartas de la memòria »,
editat per l'associacion « La parole a le geste », organizairitz d'aquel
festenal. Pròches, fidèls, aquels films lo son tanben dins la maniera que son difusats.
Dimenge 28 de octobre, una passejada documentària dins lo vilatge de Cornac permetèt
al public de los veire projectats dins los salons mofles de diferents ostals de
particulars, en preséncia dels « eròis » filmats, per fin que lo rencontre
e la discutida se faguèssen. Entau, dins aquel bocin d'Òlt, un vertadièr malhum
se tissa, se consolida e s'entraida pel biais de films vertadièrs e de la paraula
balhada.
Nòstre paísan preïstorian de Perigòrd, Gilbèrt Pémendrant, fuguèt aculhit a braç
oberts e a beucòp aimat aquel apròchi simple e frairenal d'aquels rurals que fan
gaire la Una dels jornals.
LO DARRIÈR PAÍSAN PREÏSTORIAN
CONVIDAT A LAGULHAC DE CERCLE
Aquel ambient nos a rapelat fòrça lo que aviam tan presat al cafè associatiu de
Lagulhac de Cercle, al nòrd de Perigüers, onte erem estats convidats per presentar
nòstre film lo 12 d'octobre passat. Un cafè associatiu es un endrech gerit per de
benevòls, dins lo cas present Auròra, Joan-Luc e Liliana, onte l'òm pòt partatjar
de saber dins de talièrs e far viure l'expression culturala jos totas sas fòrmas
a l'ocasion de seradas. La que comencèt per nosautres a 8 oras mièja s'acabèt sus
las 2 oras del matin, dins un ambient armoniós e amaisat. Amb coma totjorn de testimoniatges
tresvirants que venián del public. Daissi sus aquel sicut lo mot de la fin a Joan
Lalanne, present dins la sala, que me mandèt aquel tan bèl messatge :
« Mercés per lo plan brave film que as realizat, tan pacientament, tan sensiblament,
tan luminosament, amb la complicitat de Gilbèrt Pémendrant. Aquel moment passat
amb vosautres tot lo long del film m'a beucòp pertocat. Ai simplement agut enveja
de zo vos dire, de vos dire coma podiá èstre preciosa aquela brava leiçon de vita.
En vos acompanhant entau, en te segre, en manlevant ton agach sus totas las scènas
que as filmadas, cresi que cadun podiá se sentir mai apasimat, mai viu. Reconciliat
benlèu amb lo bonaür de viure. Sei segur que la màger part de las personas que an
vist ton film son estadas esmogudas coma ieu e son tornadas partir amb un sentiment
de richessa al dedins.
Èra una plan esmoventa escala entre las evocacions de la preïstòria, los images
d'una vita rurala menaçada de disparéisser, la saviesa gaujosa del Gilbèrt. As sauput
nos far aimar son biais de viure, sos bonaürs retrobats cada jorn malgrat sas dificultats.
As sauput nos arrestar qualques moments magics per agachar un autre biais de viure,
nos as dit de nos arrestar per agachar çò que sabèm pus veire, suausament, la beutat
de las causas.
Nos as arrestats dins nòstra correguda bufèca, nòstre condicionament a córrer, tot
çò que nos empaicha de veire que sèm vius.
As sauput nos far tornar trobar un moment çò que sabiam pus sentir, l'atencion a
l'autre, la calor umana, la complicitat.
Nos as fach partatjar pr'aquò çò qu'es a tu, e èrem consents.
Mercés per aquel brave rencontre.
Amistats. Joan. »
Mercés a tu Joan, aquò's coma se aviás agachat lo film del punt de vista del Gilbèrt,
e entau sasit un retrach en prigond d'aquela que teniá la camerà. Sei flatada e
assumi per çò que tot es fidèl a ma recèrca creativa, prigondament.
PROJECCIONS DEL FILM A VENIR
LO DARRIÈR PAÍSAN PREÏSTORIAN será projectat lo 23 de novembre que ven al Festenal
Cinemà e Scienças « À NOUS DE VOIR » a Oullins, prèp de Lyon. En Perigòrd,
una projeccion es d'ara endavant prevista per lo dissabte 15 de decembre a 8 oras
mièja del ser a la sala de las fèstas d'Aubàs, rasís Montinhac. D'autras datas seràn
lèu fixadas per de projeccions, totjorn en preséncia de Gilbèrt Pémendrant, als
cinemàs de Sarlat, de Boisson de Cadonh e de Perigüers.
De segre.
Sofia Cattoire
Revirada en occitan : Joan-Claudi Dugros
|
