|
En 1982, d’ensags militars d’un biais pro particular se debanèron a l’entorn de
Montinhac-sus-Vesèra. Sus la basa d’arquius dels mai fisables, Bernat Fournioux,
arqueològ e medievalista, aviá reconstituït la carta d’un malhum defensiu concebut
al sègle XIIIen per parar
tota la populacion de la castelaniá de Montinhac, enjòc pendent tres sègles d’una
aspra rivalitat entre Reis de França e Reis d’Anglaterra. Lo cercaire aguèt a còr
de verificat sul terren l’efficacitat d’aquel malhum de comunicacion e, en lòcs
e plaças de las ancianas tors de gacha e maisons fòrtas, per la màger part desaparegudas,
fuguèron repartits d’òmes de tropa del 5èma Regiment de Caçaires de Perigüers, amb
l’aimabla participacion dels Capitanis Najan de Bévère e Carlier. Amb de senhals
de fum, los militars demostrèron d’un biais concrèt e espectaclós la finalitat d’aquel
malhum de gachas : balhar l’alèrta en 9 minutas al Senhor del castèl de Montinhac
en cas d’ataca e avertir del dangièr l’ensemble de la populacion de la castelaniá
en mens d’un quart d’ora. Gràcias a ‘quò los chivalièrs podián preparar la ripòsta
del temps que los paísans galopavan se recaptar dins de cròsas naturalas apeladas
clusèls.
Bernat Fournioux nos permés aicí de reproduire aquel estudi istoric dins son integralitat.
Se legís coma un roman, e mai de cap de manièra ren n’i siá estat inventat.
|
« Un dispositif de protection territoriale et de défense des populations rurales
en Périgord au XIIIe siècle »
publicat dins Archéologie Médiévale, C.N.R.S., t. XX, 1990.
version PDF (2,68 Mo)
MONTINHAC A L’EDAT MEJANA
L'ISTÒRIA D'UNA VILA SORTIDA D'UN CASTÈL
En tot contunhar sas recèrcas sul Perigòrd a l’Edat Mejana, Bernat Fournioux ven
de far paréisser un novèl obratge que, aqueste còp, s’estaca a descriure la naissença
d’una vila perigòrda a partir d’un castèl fòrt, o « castrum » medieval.
« Montignac au Moyen Âge » es un obratge que abòrda « lo fenomèn
dels borgs castrals a travèrs l’una de sas manifestacions las mai representativas :
la del borg de Montinhac. Avant l’an Mil, sola la ciutat de Perigüers, darrièr sas
muralhas anticas, podiá pretendre al titre de vila (…) En Perigòrd, lo ròtle del
castèl dins la mesa en plaça del malhum urban secondari es estat determinant. En
efèct nombrosas comunautats als caractèris mai o mens afinats se son constituidas
e organisadas a l’ombra de sas muralhas, se diferenciant atal del monde rural ambiant
tre los sègles XIen e XIIen.
Nombre de borgs rurals, instituïts en caplòcs de canton, asseguran uèi enquera lor
perennitat. » Sus la basa d’aquel prològ un long periple nos entraïna demest
los documents d’arquius e nos mena de la genèsi d’un pòblament a l’estadi final
de son evolucion. En fòrma de conclusion, l’autor escriu : « Òm pòt considerar
que la formacion de l’aglomeracion de Montinhac, al travèrs de sas diferentas estapas,
s’aparenta a mai d’un titre a l’un dels esquemas de vita urbana reperats dins la
provincia limitròfa del Lemosin. A un centre domanial d’origina antica, pervesit
d’una assisa agricòla privilegiada dins una zòna alluviala atractiva, a la crosada
dels grands corrents d’escambi, se substituís a corta distança, una glèisa dels
temps merovingians promoguda al reng de vasta parròquia rurala. A partir del sègle
IXen,
s’installa dins lo finatge d’aquela vièlha parròquia, una fortalesa prenent
sosten sus un escarpament rocassut, favorable a la defensa et al varrolhatge d’un
passatge oblijat de la Vesèra, en un lòc d’onte òm pòt portar un agach luènh en
amont e en aval de la val. Los mèstres del castrum e de son environament, venguts
los eretièrs parcelaris del poder public, a la seguida de la tormenta que provoquèt
la dislocacion de las institucions carolingianas, se fan los promotors d’un novèl
edifici cultual per fin de favorisar lo regropament e la sedentarisacion del pòblament
que s’es aglomerat de manièra espontanèa al pè del castèl. Aquela comunautat s’entora
d’una muralha tre lo mièg del sègle XIIen,
se vei concedir pel senhor del lòc, en 1269, una carta de privilègis designats per
los tèrmes de franquesas, de libertats o d’unes còps de costumas que recòbran fin
finala las meteissas realitats e, a la seguida d’una augmentacion de la populacion
observat sus l’ensemble de la França, sabronda de sas muralhas tre lo mièg del sègle
XIIIen ».
Aquò’s tanben lo moment que la rivalitat entre Reis de França e Reis d’Anglaterra
s’exacèrba en Aquitània e que Montinhac e sa castelaniá devon apréner a se parar.
Atal gràcia a l’estudi del malhum defensiu medieval, verificat en 1982 grandor natura
per l’armada e publicada en 1990 dins la revista del C.N.R.S. « Archéologie
Médiévale », la bocla pòt èsser boclada, amb de lacunas plan segur ligadas
a la manca d’arquius tocant l’avant sègle XIen
en Perigòrd, mas amb tots los elements tangibles qu’èra umanament possible de recampar
per se far una idèa realista del biais que s’es faiçonada Montinhac-sus-Vesèra pendent
l’Edat Mejana en Perigòrd.
Sophie Cattoire
Aquela carta reconstituida per Bernat Fournioux, arqueològ
e medievalista, posiciona lo plan astuciós malhum defensiu medieval concebut tre
lo sègle XIIIen per parar
tota la populacion de la castelaniá de Montinhac, enjòc d'una aspra rivalitat entre
Reis de França e Reis d'Anglaterra, jusca a la fin de la guèrra de Cent ans (1453).
|
